Сè за биофакторите  

Какво влијание имаат биофакторите во телото?

Биофакторите играат витална улога во телото и допринесуваат за непречено одвивање на нашите метаболички процеси. Поради оваа причина, нутриционистичките здруженија ги специфицираат референтните вредности до кои треба да се придржува за да се обезбеди здрав метаболизам. Железото, на пример, е од суштинско значење за формирање на црвени крвни клетки, а со тоа и за снабдување со кислород во нашето тело. Витаминот Ц ја поддржува апсорпцијата на железо преку храната, игра улога во заздравувањето на раните и има улога на антиоксиданс, меѓу другото. Некои биофактори ја поддржуваат нормалната функција на имунолошкиот систем на различни начини. Витаминот Д, кој е и витамин и хормон што телото може самo да го произведе со помош на сончева светлина и помага при апсорбција на калциум, фосфор и магнезиум, oвозможувајќи да ги исполнат своите важни задачи во структурата на нашата коска. Бебињата, пак имаат зголемена потреба за витамин Д поради нивниот брз раст. Б витамините како што се витамин Б12, бенфотиамин (растворлив во масти и прекурсор на тиамин), витамин Б6 и фолна киселина имаат влијание врз функцијата и регенерацијата на нервите и одржувањето на здрава метаболичка состојба преку снабдување со енергија.  

Како се манифестираат недостатоците на биофакторите?

Ако сте недоволно снабдени со биофактори подолг временски период, важните процеси во телото не ќе можат да функционираат правилно. Често неспецифичните симптоми на овој недостаток зависат од тоа кој витамин или минерал недостасува. На пример, недостатокот на железо, кој особено често ги погодува жените, првично се манифестира со бледило, треска и општ замор. Недостатокот на магнезиум доведува до ноќни грчеви, напнатост, нервоза, срцева аритмија и хипертензија кај многу од засегнатите. Скорбутот, резултат на многу тежок недостаток на витамин Ц, за среќа ни е речиси познат само од хорор приказните на морнарите од 15 и 16 век. Недостатокот на витамин Д може да се манифестира на многу различни начини поради неговото големо влијание врз целото тело и неговиот хормонален ефект.

Сепак, првите знаци или индикации за недоволно снабдување со еден или повеќе биофактори се секогаш многу неспецифични симптоми како што се чувство на слабост, замор, проблеми со концентрацијата и намалени перформанси. Сите овие симптоми често се потценети и можат многу да ни го отежнат „менаџирањето“ на секојдневниот живот.

Првично навидум безопасен недостаток може да предизвика опасни верижни реакции во текот на подолг временски период и може да се развијат сериозни симптоми. Незабележаниот недостаток на витамин Б не само што има негативен ефект врз крвната слика, туку и врз нормалната функција и одржување на нервниот систем. Снабдувањето со енергија на секоја поединечна клетка на телото не може да функционира како и обично поради недостаток на витамин Б. Недостатокот, како и недоволното снабдување со цинк, исто така може да резултира со различни видливи и невидливи симптоми. Кршливите нокти, како и сувата кожа може да укажуваат на недостаток на цинк. Значи, ако веќе некое време се чувствувате лошо, болно, слабо и помалку продуктивно, најдобро е да го посетите вашиот општ лекар за подетален преглед . Тој ќе ви даде информации за можен недостаток или недоволно внесување на биофактори врз основа на соодветна крвна слика и пред сè, со конкретно исклучување на други фактори, за да можете да се превземат соодветни мерки. 

 

Како може да се намали ризикот од недостаток на биофактор?

За повеќето луѓе, всушност е прилично едноставно: водете здрав живот! 

Покрај вежбањето во секојдневниот живот, урамнотежената исхрана секако е дел од здравиот начин на живот. Со доволен внес на свежо овошје, зеленчук и житарици од цели зрна, како и производи од животинско потекло со малку маснотии, како што се риба, посно месо и млеко со малку маснотии, веќе можете да придонесете за подобро снабдување со хранливи материи. Висококвалитетните растителни масла подобро ги поднесува нашето тело отколку животинските масти. Професионалните здруженија препорачуваат најмалку пет порции свежо овошје и зеленчук дневно. Таканаречената „суперхрана“ како што се гоџи и ацерола, исто така, можат да бидат додаток во секојдневната исхрана и да помогнат да се спречат симптомите на недостаток на биофакторите. Сирењето и кикириките, на пример, содржат релативно висока количина на цинк - 100 g сирење обезбедува 4,6 g цинк. Препорачаната дневна потреба е помеѓу 7 g за жени и 10 g за мажи. Пилешкото месо и јагнешката салата содржат доста фолна киселина - 145 µg фолна киселина на 100 g, но треба да се конзумираат брзо по купувањето бидејќи фолната киселина многу брзо се распаѓа доколку се чува долго време. Пилешкото месо содржи и витамин Б6. Витаминот Б12 е содржан речиси исклучиво во храната од животинско потекло. Ако следите вегетаријанска или веганска исхрана, можете да јадете ферментирана храна како кисела зелка или (без алкохолно) пиво, кои го содржат витаминот, иако во мали количини. Витаминот Б1 се наоѓа во мешунките и интегралните производи - содржината на витамин Б6 во храната може да варира во зависност од тоа како се складира и подготвува. Затоа почесто јадете вкусни мусли или интегрален леб за појадок за да спречите недостаток на овој биофактор. Ова помага и во снабдувањето со магнезиум - особено овесните снегулки содржат релативно висока количина на магнезиум - 134 mg на 100 g, семките од сончоглед содржат дури 420 mg. Препорачаната дневна доза за здрави возрасни е помеѓу 300 и 400 mg, според Германското друштво за исхрана . Здравиот начин на живот вклучува и  избегнување на штетните стимуланси како што се алкохолот и никотинот.  

Снабдувањето со сите важни биофактори преку балансиран начин на живот придонесува за подобра целокупна конституција и помага да се спречат сериозни болести и да се одржи доброто здравје. 

Дали е можно предозирање со биофактори?

Со нормална, урамнотежена исхрана, во основа е невозможно. Повеќето витамини се излачуваат од телото во случај на предозирање. Ова се однесува за витамините растворливи во вода. Ако земете премногу витамин Ц, може да почувствувате блага дијареа. Витаминот Б12 и витаминот Б1, на пример, се исто така витамини растворливи во вода и се практично безопасни во повисоки дози. Телото ги излачува преку урината и фецесот. Одредена доза на претпазливост треба при предозирања на витамини растворливи во масти Е, Д, К и А. Прекумерните дози на витамин А може да доведат до блага вртоглавица, главоболки и повраќање. За разлика од витамините растворливи во вода, тој не се излачува туку се депонира во црниот дроб. Особено бремените жени не треба да ја надминуваат препорачаната максимална доза од 3 mg витамин А дневно, особено во оваа посебна фаза од животот, за да не се загрози развојот на ембрионот. Сепак, оваа доза всушност може да се постигне само со земање на додатоци во исхраната, високо збогатена храна и пијалоци или со консумирање животински црн дроб. Прекумерното внесување на други биофактори како што се железо или калциум, исто така, може да доведе предозирање, доколку се земаат подолг временски период. Затоа, однапред проверете дали имате недостаток на биофактори пред да земете одредени биофактори. 

Како се јавува недостаток на биофактори?

Ако јадете урамнотежена исхрана и водите здрав начин на живот, недостатокот на важни биофактори може во голема мера да се спречи. Официјалните граници и информации за потрошувачката на витамини, минерали и елементи во трагови првенствено се засноваат на просечните потреби на здравите луѓе. Сепак, потребата на поединецот за биофактори може значително да се зголеми од многу фактори како што се возраста, полот, етничкото потекло, начинот на живот (консумација на алкохол и никотин), внесот на одредени лекови итн. Во посебни животни ситуации, исто така, телото понекогаш развива зголемена потреба за предвидлив временски период или не е во состојба правилно да ги апсорбира биофакторите што му се доставени. Во овие случаи, нормалната исхрана често ги достигнува своите граници и може да се појават недостатоци, кои потоа треба да се третираат со соодветни лекови. Во многу случаи, ризиците се познати, така што може да се разгледаат и превентивни мерки. 

Ризични групи за недостаток на биофактор

Постои зголемена потреба за биофакторите: железо, магнезиум и фолна киселина за време на бременост и доење. Децата во фаза на раст или луѓето кои се под голем стрес имаат зголемена потреба од одредени биофактори. Особено постарите луѓе, кои и онака јадат помалку, а исто така апсорбираат и складираат помалку микронутриенти поради возраста и лековите, може да покажат знаци на недостаток. Засегнати се и луѓето со неурамнотежена исхрана и дијабетичарите. Веганите, на пример, секогаш треба да внимаваат да консумираат доволно витамин Б12, кој е речиси исклучиво содржан во производи од животинско потекло. 

Долготрајната употреба на лекови може да доведе до недостаток на биофакторите

Интеракциите помеѓу лековите и биофакторите се предизвикани од фактот што лековите ги користат истите транспортни и метаболички патишта како витамините и минералите. Списокот на засегнати лекови е долг - вклучува контрацептивни таблети, одредени лекови за дијабетес и активни супстанции против висок крвен притисок. Сите овие лекови не само што се препишуваат често, туку во некои случаи се земаат редовно со години. На пример, земањето одредени лекови за дијабетес може да предизвика недостаток на витамин Б12 и витамин Б1. На долг рок, ова може да доведе до губење на сензација и оштетување на нервите со сериозни последици како што се прогресивно вкочанетост и парализа на екстремитетите, па дури и деменција. Земањето одредени хормонски контрацептиви промовира недостаток на витамини Б6 и фолна киселина, како и магнезиум. Ова, пак, може да доведе до оштетување на крвните садови и да го зголеми ризикот од тромбоза и кардиоваскуларни болести, како што е соопштено од Професионалното здружение на гинеколози . Ова е причината зошто на многу жени нивните гинеколози им советуваат да се воздржат од пушење додека земаат контрацептивни таблети, бидејќи тоа може да ги влоши овие симптоми. 

Не се доведувајте сами себе во ризик во поглед на снабдувањето со биофактори

Ако крвните анализи покажат недостаток на одредени биофактори, неопходно е да се консултирате со вашиот лекар. Ова исто така важи и ако припаѓате на една од ризичните групи опишани погоре - во овој случај, препорачливо е да се земаат одредени биофактори како превентивна мерка за да се избегнат недостатоците на прво место. 

Свесното и насочено снабдување со биофактори брзо ќе спречи потенцијално сериозни последици од недостаток на биофакторите. 

Ако ви е препишан лек за долготрајна употреба, прашајте го вашиот лекар или фармацевт конкретно дали треба да внимавате и на внесувањето на одредени биофактори. Преглед на лекови за кои е познато дека го нарушуваат балансираното снабдување со биофактори може да се најде во следниот дел. Сепак, ова не е исцрпна листа и во никој случај не ја заменува консултацијата со вашиот лекар. 

Овие активни состојки можат да влијаат на нивото на биофакторите во телото доколку се земаат подолго време  

Лекови за пациенти со дијабетес кои содржат активна состојка метформин  

Бидејќи метформин ја спречува апсорбцијата на важните Б витамини: Б12 и фолна киселина, може да се појават симптоми на недостаток. Ова исто така вклучува и зголемување на нивото на хомоцистеин во крвта, што може да го зголеми ризикот од васкуларно оштетување, тромбоза, а со тоа и кардиоваскуларни болести.

Диуретици кои содржат тиазиди, триамтерен или фуросемид  

Диуретиците кои содржат тиазиди и фуросемид се наменети да го дехидрираат телото преку бубрезите и промовираат уринарната екскреција. Сепак, важните биофактори кои на нашиот кардиоваскуларен систем му требаат за правилно функционирање, исто така се исфрлаат од телото со урината. Ова се првенствено  Б витамините, како и магнезиумот и калиумот. На нашите мускули - а срцето е едно од нив - им треба магнезиум за да можат правилно да се релаксираат. Недостатокот на магнезиум може да доведе до грчеви, кои ја попречуваат нормалната мускулна функција. Недостатокот на витамин Б значи дека метаболичкиот производ хомоцистеин не се разложува доволно. Високото ниво на хомоцистеин го зголемува ризикот од кардиоваскуларни болести. Активната состојка триамтерен може да ја инхибира апсорпцијата на витаминот Б и фолна киселина, која исто така е потребна за разградување на хомоцистеин.

Лекови против бактериски инфекции со активни состојки изонијазид, триметоприм и аминогликозидни активни состојки  

Антибиотиците со активни состојки на анимогликозид, на пример активните состојки амикацин, гентамицин и тобрамицин, може да предизвикаат недостаток на магнезиум. На нашите мускули им треба магнезиум за правилно да се релаксираат. Поради тоа, недостатокот на магнезиум доведува до грчеви и ја нарушува срцевата активност. Знаците на недостаток на магнезиум може да варираат од ноќни грчеви на задниот дел на потколеницата до нарушувања на спиењето, внатрешен немир и срцева аритмија. Активната состојка изонијазид го инхибира ефектот на витаминот Б6, триметоприм го инхибира ефектот на фолната киселина, кои се одговорни за регулирање на нивото на хомоцистеин, меѓу другото. Високото ниво на хомоцистеин може да доведе до кардиоваскуларни заболувања.

Лекови за високи нивоа на холестерол и липиди во крвта со активни состојки колестирамин, ниацин и фибрати  

Активните состојки влијаат на нормалниот метаболизам на хомоцистеин во телото на различни начини. Тие обично инхибираат еден од Б витамините кои се важни за разградувањето на хомоцистеинот. Нивото на токсичниот метаболички производ се зголемува и тоа може да доведе до опасно оштетување на крвните садови и кардиоваскуларни болести.

Гастроинтестинални лекови со активни состојки омепразол, циметидин, ранитидин, сулфасалазин и лаксативи  

Активните состојки како омепразол и H2 антагонистите - циметидин и ранитидин, ја попречуваат апсорпцијата на витаминот Б12. Активната состојка сулфасализин ја инхибира апсорпцијата на фолната киселина. Во подолг временски период, недостатокот на витамин Б12 и фолна киселина може да предизвика зголемување на нивото на хомоцистеин во крвта, што пак го зголемува ризикот од кардиоваскуларни болести. Ако лаксативите се земаат подолг временски период, поважните биофактори се излачуваат од телото преку столицата. Тие ги вклучуваат Б витамините споменати погоре, како и минералите магнезиум и калиум.

Wörwag Pharma GmbH & Co. KG - Информациите дадени на www.woerwagpharma.de за личното здравје се само за ваша информација и во никој случај не се замена за лична консултација, преглед или дијагноза од страна на лиценциран лекар. Содржината дадена на www.woerwagpharma.de не може и не смее да се користи за поставување дијагнози и/или самолекување. Забележете го и одрекувањето од одговорност и нашите информации за правата на сликите.